« April 2008 | Main | July 2008 »

اقتصادِ دانایی‌محور

امروز باید نوشته‌ای را چاپ می‌کردم و می‌بردم تحویل می‌دادم. کاغذ آ-چهارمان در خانه تمام شده بود. گفتم سرِ راه که می‌روم، می‌دهم به یکی از بی‌شُمار تکثیری‌های روبروی دانشگاهِ تهران چاپش کنند. دردِ سرتان ندهم. رفتم و کارم در مغازه‌ی طرف کم و بیش تمام شده بود که دو دانشجوی دختر وارد شدند و خیلی طبیعی پرسیدند: «تحقیق در مورد نقش فنّاوری‌های جدید در توسعه‌ی کشور دارین؟» فکر کردم اشتباه می‌شنوم، امّا نه! واقعیّت داشت. چون طرف خیلی عادّی جواب داد: «نه... به مغازه‌ی روبرویی‌مون بگو؛ احتمالاً داره.» جالب اینجاست که روبرویی احتمالاً تحقیقی با این مضمون داشت. چون تا من حساب کنم و از مغازه بزنم بیرون، آن دو دانشجو، آنجا سرگرمِ ورق زدنِ تحقیق بودند تا ببینند کیفیّت کار در حدّ قابل ارائه به استاد هست یا نه!

می‌دانم که تحقیق‌دادن و تحقیق‌نوشتن در نظام آموزشی‌مان از دبستان شروع می‌شود؛ می‌دانم خیلی‌ها از معلّم گرفته تا استاد، خودشان نمی‌دانند تحقیق چیست و کِی به درد می‌خورد و تکلیف می‌کنند؛ می‌دانم که نهایتاً نتیجه‌ی این همه تحقیقی که از درسِ ریاضی گرفته تا ورزش به بچّه‌ها می‌دهند، به قول خودشان در بهترین حالت، «کُپ‌چین» کردنِ یک دو کتاب است؛ امّا بازاری که دور و برش راه افتاده، برایم تازگی داشت. گمانم جادی بود که به شوخی یا جدّی چند سال قبل پیشنهاد می‌کرد وبگاهی راه بیندازیم از پژوهش‌های دانشجویی – که مجبوریم به زور و بی‌آن‌که دلیلی برایشان ببینیم سنّتشان را به جا بیاوریم – و آنها را به اشتراک بگذاریم تا کارِ همه راه بیفتد و جامعه‌ی دانشجویی منتفع بشود! قرار بود امکانی هم درش تعبیه شود تا هر کس بنویسد که این تحقیق را به کدام استادِ کدام درسِ کدام دانشگاه داده. حالا همان ایده به شکلِ انتفاعی روبروی بزرگترین دانشگاهِ کشورمان اجرا می‌شود و دانشجویان و کسبه درباره‌ی توسعه‌ی کشور و فنّاوریهای تازه، تحقیق خرید و فروش می‌کنند!

من و فورد رو کجا می‌برین؟

فکر کنم «فورد» معروف باشه که می‌گه «هیزمهای شومینه‌تون رو خودتون خورد کنین. بعد بشینین جلوی آتشیش و ببینین که دوبرابر گرم می‌شین!» حالا حکایتِ منه، که کولر رو برای اولّین بار خودم سر و سامون دادم و درست کردم؛ لامصّب نمیدونین چطور خنک می‌کنه! و جالب اینجاست که وقتی کولرمون روشنه، هیچ‌کی غیر خودم این اندازه احساس سرما نمی‌کنه!

بیاین جای ما! ×

تصویری که از خوشی مفرط و شادی مزمنِ همسفرهامان در ذهنم ثبت شده، به شبِ دوّم سفرمان برمی‌گردد. من – به عادتِ مألوف و از سرِ خستگی و البتّه شکم‌سیری – قبل از بازی بچّه‌ها و در جمعشان خوابم بُرد و آن‌ها بازی‌شان را – که نامش سایکو بود و بسیار مهیّج – آغاز کردند. هر از گاهی که از شدّت صدا چشمانم را باز می‌کردم، قهقهه‌ی بلندِ خنده و ریسه رفتن‌های آن‌ها را می‌شنیدم که جریانِ بازی را بهانه‌ای کرده بودند برای شادی و شعفِ با هم بودن.

***

سه روزی را به همراهِ دوستانِ خوبمان در گرگان بودیم. پیش از نام‌بردنِ همسفران، بهترست اوّل آن‌ها را که جاشان خالیِ خالی بود و آرزو داشتیم همراه‌مان باشند و هر یک به دلیلی نتوانستند، بگویم: جادی و سینا و مریم و فرهاد و سارا و احسان و مهرا. از این جمع، بعضی نتوانستند از کارشان مرخّصی بگیرند و بعضی باید جای دیگری می‌رفتند و می‌بودند. از همه‌ی آن‌هایی که برنامه‌ی سفر را می‌دانستند و تلاش کردند برای آمدن، لیلا و دلارام و پیام و مهرتاش و شبنم و سام برنامه‌هاشان جور شد و همراهمان شدند. با دو خودرو صبحِ خیلی زودِ چهارشنبه حرکت کردیم و شبِ دیرِ جمعه در تهران بودیم. سَفر با نیمروی صحرایی – جای فرهادْ خالی – آغاز شد و به چای و هندوانه‌ی صحرایی ختم. بینش هم پشتِ هم کباب بود که می‌خوردیم؛ البتّه به جز یک وعده پیتزا در «باباطاهر» - که مهرتاش اصولاً نفهمید چی خورد!

تعقیب و گریزِ با پلیس، آموزشِ زبان (و نه گویش) مشهدی، سایکو و کِشتی و پیرزنِ جنگل‌ها از مضمون‌های تکرارشونده‌ی این سفر بودند که خیلی زود خرده‌فرهنگِ این دوره را شکل دادند و تا پایان همراهی‌مان کردند. سفر به آق‌قلّا و بندرترکمن و آشوراده و دوبار رفتن به النگ‌درّه – یا به قولِ سید علی میرفتّاح «پارادایز» – هم، گشت و گذارهای عمده‌ی این‌بارمان بودند. به این‌ها اضافه کنید سر و کلّه زدن با «حنا» و «توسی» گربه‌های تازه‌ی خانه‌ی پدر را.

جمعه بعد از ناهار برگشتیم. تا به سمتِ تهران راه افتادیم، شبنم هرچه در توان داشت تقلّا و تشنّج کرد که برگردیم گرگان؛ نشد! در عوض، قرار گذاشتیم باز هم بیاییم. این میان، پدرم زحمتِ بسیار کشید و همه را شرمنده کرد با تدارکِ عالی که دیده بود؛ به قولِ بچّه‌ها تا آن اندازه که دیگر کسی جرأت نمی‌کرد حتّا چیزی در دلش بخواهد، چون پدر نگفته مهیّاش می‌کرد.

تصویرم از شادی بچّه‌ها وقتی کامل‌تر شد که دلارام و پیام در راهِ برگشت گفتند که سفر هیچ خسته‌شان نکرده و آرامش غریبی را این دو سه روزه تجربه کرده‌اند. ما و دوستانمان در این سفر خودمان خسته نشدیم که هیچ، هرچه غم و خستگی بود را «خِسته» کردیم. این آهنگ (من با تو خوشم، محسن چاوشی، سنتوری، چهار و نیم مگابایت) تقدیمِ همه‌ی دوستانمان که دلشان پر اُمید است و بلدند چطور خوش بگذرانند.

-----
× تعارف و دعوتی در زبانِ مشهدی به معنای تشریف بیاورید منزلِ ما. وقتی دعوت، خودخوانده باشد، می‌پرسند: «مو چی بپوشِم؟» یعنی من «آلردی» خودم را دعوت کرده‌ام؛ فقط بگویید «اکُردینگلی» چی بپوشم بهتر است!؟