« واقعه - نوشتن - آفرینش | صفحه اصلی | ما وامدار احمقهاییم »

نگرانم کن؛ بگو که اوضاع و احوالت خوب نیست

سوزان شپیرو، نویسنده‌ی نُه کتابِ اول-شخص، در شماره‌ی دیروز نیویورک تایمز درسی برای نویسنده‌های جوانی دارد که دوست دارند خوانده شوند و بفروشند. عنوان نوشته هست «نگرانم کن؛ بگو که اوضاع و احوالت خوب نیست». یکی دو بندش را این پایین به فارسی برگردانده‌ام. تمام نوشته را اینجا بخوانید.

اعتراض فیلیپ لوپیتِ نویسنده به نوشته‌های اعترافی این است که نویسنده‌های‌شان آن‌طور که باید و شاید اعتراف نمی‌کنند - و من با این نقد موافقم. بزرگترین اشکال نویسنده‌های نوپا این است که خیلی شُسته‌رُفته می‌روند سراغ رایانه‌شان و آن‌چه می‌نویسند چیزی بیش از نامه‌ای عاشقانه درباره‌ی پدر و مادر و همسر و فرزندان بی‌همتایشان نیست: آنها تنها حکایت‌های بی‌ارزش و خوش‌بینانه‌ی زندگی‌شان را با خواننده‌شان در میان می‌گذارند. این موضوع بندرت الهام‌بخشِ ایده‌ای درخشان یا حکایت‌گر درک نویسنده از خودش است. تضاد و درگیری و تنش اقناع‌کننده‌ترند؛ بویژه اگر نوشته‌تان این‌طور آغاز شود که «من» راوی در حال سقوط از پرتگاه (البته به گونه‌ای استعاری) است. هرچند در نگاه نخست نادرست بنظر می‌رسد، امّا صفت‌هایی که در زندگی شخصی‌تان شما را محبوب و دوست‌داشتنی می‌کنند (مثل چهره‌ی زیبا، موفقیت بی‌اندازه، ازدواج موفق، خانه‌ی خوب، اعتمادبنفس متعادل و معقول) همان صفت‌ها و کیفیّت‌هایی هستند که باعث می‌شوند خواننده‌تان ازتان متنفّر شود. هرچقدر از آغاز بدبخت‌تر و شکست‌خورده‌تر باشید، مخاطب‌تان بیشتر دربند و درگیرِ روایت‌تان می‌شود.

در صفحه‌ی اوّل کتاب خودزندگی‌نامه‌ی کلاسیک «خاکسترهای آنجلا» فرنک مک‌کورت اعتراف می‌کند: «بدتر از کودکِ معمولی و فقیربودن... کودکِ کاتولیک ایرلندی و فقیربودن است» و بعدتر داستان‌های مربوط به الکل و بدرفتاری و فقر و آتش و ترک فرزندان و رفتن والدین، خواننده را انتظار می‌کشند. والس کتاب خاطره‌هایش «قصر شیشه‌ای» را اینطور آغاز می‌کند که روزی در تاکسی نشسته بوده و به این می‌اندیشیده که آیا برای برنامه‌ای که در منهتن دعوت بوده بیش از اندازه تیپ نزده، که ناگهان مادرِ بی‌خانمانش را می‌بیند که داشته زباله‌ها را می‌جوریده. کتاب «می‌خواهم از مغزم تشکر کنم که مرا به یاد دارد» جیمی برزلین اینطور شروع می‌شود که نویسنده در بیمارستان روی صندلی چرخ‌دار به سمت اتاق عمل می‌رود تا مغزش را جراحی کنند و ترس سراپای وجودش را فراگرفته که نکند در اثر جرّاحی خاطراتش را، و توانایی کارکردنش و زندگیش‌ را ازدست بدهد. وقتی چنین رازهای دل‌پیچه‌آوری را بی‌مقدّمه در اختیارِ مای خواننده می‌گذارند، بی‌تابیم که بیشتر بدانیم و به سفری ذهنی برویم؛ سفری که – به نیابت نویسنده – درد، شوق و حکمت ارزانی می‌دارد.

همیشه به شاگردانم اخطار می‌دهم که آن‌وقتی که چیزی نوشتید که خانواده‌تان ازش بشدت بدش آمد، آن‌زمانی‌ست که صدای خودتان را در نوشته‌هایتان پیدا کرده‌اید. اگر می‌خواهید بین پدر و مادر و خواهر و برادرتان محبوب باشد، بهتر است بروید و کتاب آشپزی بنویسید.