زبان: ابزار یا ایدئولوژی

1-عجب چيز خوبي بود گزارشهاي شنيداري تان

2-سال نو مبارك. اميدوارم دير نشده باشه!
3-قطعا زبان خود واقعيت نيست. اگر براي انسان امروزي اين امكان وجود داشته باشد كه به چيزها نگاه كند بدون برچسب گذاري تازه مي فهمد زبان چه عامل تخريب كننده اي است در شناخت دست اول از جهان. مثلا به يك درخت طوري نگاه كند كه كاملا ناشناخته باشد براي ذهن اش. (اميدوارم به مطلبتان مربوط بوده باشد. هست؟)

-----
1- ممنونم و خوشحالم که خوشتون اومده
2- سال نوی شما هم مبارک و امیدوارم که سال جدید پر از موفقیت و شادی باشه
3- آیا این امکان وجود داره که آدم به چیزها نگاه کنه بدون برچسب گذاری؟ آیا زبان فقط بازتاب واقعیتهاست یا سازنده ی واقعیّتها؟ آیا شناختِ دستِ اوّل از جهان ممکنه؟ آیا زبان نیست که واقعیّت رو میسازه؟

خیلی جالب است کاری که می کنیم مانند شناختن مغز به کمک مغز است برای شناخت مغز ما چه ابزاری جز مغزمان در اختیار داریم؟ و من می پندارم برای شناخت زبان با زبان به جانش افتاده ایم... همیشه با خود می اندیشم که آیا افکار من از زبان جدا هستند؟ اگر زبان را از من بگیرند آیا باز هم قادر به اندیشیدن خواهم بود؟ مطالعات من محدود و سوادم اندک... می دانم قادر به پاسخ گویی به شما نبوده ام... تنها اندیشه ام را بیان کردم تا بیشتر بیندیشم... از نگاه من... ایدئولوژی، زبان است و زبان ایدئولوژی و هر دو ابزار...

----
خیلی ممنون :) اتفاقاً این بخشی از جواب است. بنابراین شما هم فکر میکنید که جایی خارج از ایدئولوژی وجود نداره؛ اگه درست فهمیده باشم. چون چیزی بیرون از زبان وجود نداره. وجود نداره چون زبان بازتاب واقعیّت نیست؛ سازنده‌ی واقعیته...

من مي گم امكانش هست. لحظاتي كه محو يك تصوير زيبا هستيم شايد براي چند دهم ثانيه فكري وجود نداره و بنابراين مقايسه اي نيست. اما بعد سريع فكر وارد مي شه و اون تصوير رو تحليل مي كنه و مي گه چه قشنگه. يعني همه چيز رو خراب مي كنه. زبان در كنار فرايند شرطي شدگي ذهن امكان شناخت دست اول رو از بين مي بره. (خوشم مياد با شما گپ بزنم)

-----
البته من نمیتونم در مورد تجربه‌ی شخصی بقیه نظر بدم. امّا آیا همین موضوع که یه چیزی رو به عنوان یه چیزی که میشه بهش نگاه کرد شناسایی میکنیم، آیا تجربه‌ی زبانی نیست؟ من نمی‌خوام «بدن» رو از قضیه بذارم کنار و میدونم که این خیلی خطرناک / بیخود میشه اگه بگیم همه چیز زبانه (هم منشأ؛ هم نتیجه؛ هم دلیل و هم همه چی دیگه...) امّا آیا چیزی به عنوان شناخت دستِ اوّل اصولاً وجود داره؟
در مورد خیلی از این تجربه‌های دست اوّل هم حتّا میگیم که فلان چیز وصف ناشدنیه... جالب برای من اینجاست که حتّا وصف نشدنی هم زبانیه...
دست آخر اینکه من هم از همکلامی با شما خیلی خوشحالم :)

همین الان یاد مطلبی افتادم... شما چیزی در مورد نورون های آینه ای* شنیده اید؟ این نورون ها، نورون های خاصی در بخش پیشین** مغز هستند که به طور خلاصه اگه بخواهم عملکردشان را توضیح دهم باید بگویم که این نورون ها هم وقتی کاری را انجام می دهیم و هم وقتی انجام شدن آن کا ر را توسط فرد دیگری مشاهده می کنیم فعال می شوند.این نورون ها در بروکا*** (بخشی از مغز که مسئول تولید و گرامر زبان می باشد)، قرار گرفته اند. در مقاله ای که من خوانده ام اشاره شده است که این نورون ها در شکل گیری هم زمان مفهوم و کلمه ها در مغز نقش دارند. یعنی در حین فراگیری زبان، مفاهیم شکل می گیرند و برعکس و نمی توان گفت کدامیک مولد دیگری است. گویی هر دو لازم و ملزوم هم هستند که بدون نقش نورون های آینه ای هیچ کدام شکل نمی گیرند. انگار در اینجا نورون های آینه ای بیش از هر چیز دیگری نقش ابزاری دارد!
* Mirror Neurons
** Frontal Lobe
*** Broca's Area

------
خیلی جالب بود. حالا سؤالی که برای من مطرحه اینه که آیا هیچ شاهد نورولوژیکی (این استفاده درسته؟) در مورد خودِ فکر کردن وجود داره؟ آیا مشخصه که آدم چطور فکر میکنه؟
ممنونم :)

اگر نباید «باید-نباید» کرد، این‌که باید زبان را از ایدئولوژی جدا کرد، خودش «باید-نباید» نیست؟

این که نباید باید و نباید کرد کمی بی معنی نیست ؟ یعنی به نظر من ما هر حرفی که می زنیم نوعی باید و نباید است. شاید آنوقت باید در تعریف ایدئولوژی دقیق شویم. یعنی آیا ایدئولوژی تعریف باید ها و نباید هاست یا چیزی غیر آن است. اگر فرض کنیم ایدئولوژی با احکامی که می توان ادعا کرد از ایدئولوژِی زاییده می شود فرق دارد شاید بتوان گفت که زبان واضع احکام است و در واقع ابزاری است در دست ایدئولوژی.
مثالی بزنم. شما شاید جهان بینی اسلامی را بپذیرید. بخشی از این پذیرش این است که باید حرفهای پیامبر دین را هم بپذیرید. تا این جا این به ایدئولوژی بسته است. و شاید به معنی قلمرو ایمان یا قلمرو باور ها یا . . . جایی که نقد علمی (به معنا فلسفه علمی آن) معنای دقیق ندارد. ولی وقتی این را پذیرفتید باید احکام را به کلام بیاورید. اینجاست که ابزار زبان وارد می شود. یعنی من شایدادعا کنم که ایمان می تواند بدون زبان اتفاق بیافتد. ولی وقتی زبان بیاید حکمی وضع یا رد می شود. حال ما معیار هایی برای ارزیابی علمی این حکم زبانی داریم. این که ایا این حکم زبانی با اصل عدم تناقض سازگار است یا نه؟ آیا شواهد آزمایشی آن را تایید می کند ؟ آیا این حکم اساسا با ایدئولوژی ما سازگار است ؟
البته من می توانم به سرعت نقدی به این حرف خودم وارد کنم و بگویم شما (خودم) چگونه بیان ایدئولوژی را از حیطه ی زبان خارج کردید ؟ پاسخ من این است : زبان در بیان جان ایدئولوژی ها علیل است. مثلا شاید کسی به خدای بینهات یا جاودانگی از ازل تا ابد و یا لزوم التزام عملی به اخلاق و یا تردید ناپذید بودن اصول تفکر انسانی باور داشته باشد و یا حتی با همه ی این ها مخالف باشد. این گزاره ها در قالب زبانی به نظر من فاقد معناست. زبان در حوزه ی ایدئولوژی تنها می تواند ضربه ای احساسی باشد تا انسانی در تعیین ایدئولوژی هایش فارغ از زبان و بحث و جدل های امری و سلبی درنگ کند. و این ضربه هم در واقع حکمی است فارغ از ایدئولوژی شما و برگرفته از ایدئولوژی دیگری. به این معنی که مثلا یک بی دین احساس می کند که به خاطر ایدئولوژیش باید به یک دیندار بگوید که باید درنگ کنی و بازبینی ارزش ها. این حکمی است دوشیده شده از ایدئولوژی فرد 1 ریخته شده در ظرف زبان و تحویل داده شده به صورت حکمی امری به فرد 2 مستقل از ایدئولوژِی فرد 2.
و نتیجه ی نهایی من این است :
زبان ابزار ایدئولوژی است برای امر و نهی . شاید بتوان به نوعی آن را به حوزه ی اخلاق (البته نه کاملا به معنی سنتی آن) فروکاست. به نظر من به نوعی می توان زبان را با بازنگری درونی در ایدئولوژی بازسازی کرد.و البته این امری پویا است. یعنی زبان گرچه ابزار ایدئولوژی است ولی وقتی ایدئولوژی خوب جواب می دهد زبان مربوط به آن هم تقویت می شود. همان طور که اخلاق مربوط به آن. و این دو نهایت به بازآفرینش ایدئولوژی جدید با زبان مخصوص خود می انجامد.

-----
خیلی ممنون :) به روشن شدن بحث کمک کرد. حالا پرسشها/توضیحهای من اینهاست:
آیا علم فارغ از ایدئولوژیست که ابزاری بدست بدهد که بسنجیم چه چیزی ایدئولوژی هست چه چیزی نیست؟ علم آیا چیزی کاملاً جدای از دیسکورس است؟ آیا ایدئولوژی همه-جا-حاضر نیست؟ اصلاً ایدئولوژی چیست؟ ما که داریم درباره‌ی ایدئولوژی صحبت میکنیم درباره‌ی چه چیزی صحبت میکنیم؟ چطور میفهمیم که ایدئولوژی جانی دارد اگر زبان از بیانش علیل است؟ آیا زبان جدای از محیط است؟ آیا معبری بین فرد 1 و فرد 2 هست که زبان از آن بی‌توجه به کانتکست - و از آن جمله ایدئولوژی فرد 2 - عبور میکند؟
و تا حدّی موافقم که: زبان باید و نباید است. و ایدئولوژی زبان را تغییر میدهد.

و اما تفکر؟ برای پاسخ به پرسش شما از تعریف لغت نامه مغز شروع می کنم. ورنیکه* ناحیه ای از مغز است که مدت ها به عنوان لغت نامه مغز شناخته می شد. اما به کمک ابزارهای مطالعاتی جدید مانند اسکن پی-ایی-تی* و اف-ام-آر-آی* مشخص شده است که یک مجموعه یا مدارهای به هم پیوسته عصبی، گسترده در تمام قشر مغز، لغت نامه مغز را تشکیل می دهد. در لغت نامه مغز ما نیز مانند لغت نامه های معمولی که در جهان خارج از آنها استفاده می کنیم، آدرسی برای پیدا کردن لغت وجود دارد و آن الگوی آوایی و بعضا (نوشتاری یا آوایی-نوشتاری)آن لغت است. در واقع لغت نامه مغز ما دانش مفهومی و اطلاعات مربوط به هر لغت را در این الگوی آوایی، کد می کند. مفاهیم در لغات کد می شوند و هنگامی که ما در مورد چیزی فکر می کنیم به کمک لغت، اطلاعات کد شده در آن در قسمت های مختلف مغز فراخوانی می شوند. به عنوان مثال قشر موتوری اولیه* مغز که در لوب پیشانی* مغز قرار دارد، در کنترل فعالیت هایی که با دست انجام می شوند نقش دارد. وقتی در مورد یک ابزار دستی مثلا آچار دستی فکر می کنیم یا نامش را می نویسیم یا می گوییم، این ناحیه از مغز فعال می شود. هنگامی که به یک حیوان خاص مثلا زرافه فکر می کنیم نواحی قشر بینایی اولیه* مغز که مربوط به درک اشکال و رنگ ها می باشند، فعال می شوند.
به نظر من، در واقع کلمات، پلی را می مانند که ما را به سمت مفاهیم هدایت می کنند. مفاهیمی که خود برای خلق شدن به ناچار از روی همین پل گذر کرده اند. زبان، بستری است برای بالیدن مفاهیم که بدون آن بذر مفاهیم سبز نمی شود.
* Wernicke's Area
* PET-Scan (Positron Emission Tomography)
* FMRI (Functional-MRI)
* Primary Motor Cortex
* Frontal Lobe
* Primary Visual Cortex

-----
ممنونم. :) آیا این موضوع که این شبکه در سراسر مغز گسترده‌ست اهمیت خاصی داره و معنای بخصوصی میده؟ ضمن اینکه آیا لینکی هست که بگه این ابزارهای مطالعاتی چه جوری کار میکنن... منظورم البته یه چیز مقدماتیه واسه آدم بیسوادی مثل من. :) بازم ممنون :)

ببخشید به خاطر تاخیر...
1- خواهش می کنم :)
2- گسترده بودن لغت نامه مغز در سطح قشر مغزی می تواند به این معنا باشد که معانی و درک ما از مفاهیم ممکن است از کلمه ها جدا نباشد... البه نباید ما مفهوم زبان و گفتار را با هم اشتباه کنیم. گفتار تنها یکی از روش های نمود زبان است. قدرت کلمه احتمالا از قدرت گفتار فراتر است.
3- اینجا توضیح مختصری در مورد PET-Scans می دهم . من لینک خاصی سراغ ندارم که خدمت معلمم ;) معرفی کنم ولی اگر شما کلید واژه هایی را که به آنها اشاره کرده ام جستجو کنید حتما در آن حدی که می خواهید اطلاعات به دست خواهید آورد.
PET شامل کامپیوتری است که یک تصویر سه بعدی از مغز انسان تهیه می کند و فعالیت نواحی مختلف مغز انسان را نشان می دهد. برای کار با این اسکن، به فرد محلول گلوکز رادیواکتیوی تزریق می شود. از آنجایی که نواحی فعال مغز انرژی بیشتری مصرف می کنند در نتیجه گلوکز بیشتری مصرف خواهند کرد و تشعشع بیشتری خواهند داشت. کامپیوتر این فرآیند را با رنگ های گرمتر مانند زرد و قرمز نشان می دهد و نواحی که کمتر فعال هستند با رنگ های سردتر مانند سبز و آبی نشان داده می شوند. به این ترتیب می توان به بررسی نواحی فعال مغز در یک عملکرد ویژه پرداخت.
4- روزتون هم مبارک :)

-----
خیلی خیلی خیلی ممنون :) معلّمی هم از خودتونه... :دی

خواهش مي كنم :)

-----
من از اینها سر در بیارم، شاید پرسشهای دیگه‌ای هم باشه و مطرح کنم. :)

خيلي خوشحال مي شم :)

-----
:) ممنون