« رسانه‌ی ملّی و واقعیّت | صفحه اصلی | مسأله‌ی واگن و موقعیّت زمان »

کار«آموزی»

برای دانشجوهای اینجا – خصوصاً آنها که تحصیلات‌شان را به قصد کار آغاز کرده‌اند – مهم است که در سیاهه‌ی تجربه‌هاشان آمده باشد که قبل از دانش‌آموختگی چندجا به عنوان کارآموز کار کرده‌اند و تجربه اندوخته‌اند. خصوصاً در شرایط بازار فعلی، برای بچّه‌ها مهم است که حتماً دنیای واقعی رشته‌شان را امتحان کرده باشند. فایده‌ی کارآموزی‌ها هم علاوه بر این‌که سیاهه‌ی تجربیاتشان را پُرتر می‌کند، این است که خِلال کار با آدم‌های مختلفی در حوزه‌ی تحصیلشان آشنا می‌شوند و بعدها وقتی دنبال کار می‌گردند از آن شبکه‌ی دوستی بهره می‌برند برای پیدا کردن کار. البتّه این کارآموزی‌ها عموماً بدونِ حقوق است. هرچند بعضی وقت‌ها هم پیش می‌آید که در قبال کارِ بدون حقوق‌‌شان از مزایایی که شرکتِ محل فعّالیّتشان فراهم کرده (مثلِ کالاهای تولیدِ شرکت یا خدماتی که ارائه می‌دهد) استفاده می‌کنند.

همه‌ی اینها ظاهراً عالی و آرمانی به نظر می‌رسد: کارِ بدون حقوق در قبال رزومه‌ی پُربار و شبکه‌ای از دوستان متنفّذ و احیاناً بهره‌مندی از خدماتِ شرکت و مؤسّسه. امّا مشکل از آنجا آغاز می‌شود که بسیاری از دانشجوها برای درسی که می‌خوانند باید شهریه بدهند و این شهریه را خیلی از خانواده‌ها نمی‌توانند تقبّل کنند. بنابراین، دانشجوهای فقیرتر مجبورند چند جا کار کنند تا بتوانند هزینه‌های تحصیل‌شان را بدهند. این به آن معناست که این‌دست دانشجوها مجبورند قیدِ کارآموزی را بزنند تا به شغل‌های نامرتبط با تحصیل امّا درآمدزا بپردازند. نتیجه‌ی دست‌شستن از کارآموزی، آینده‌ی تیره‌تر است. در رقابت با آنها که به دلیل بهره‌مندی مالی با کارنامه‌ای مشحون از تجربه در مؤسّسه‌های جورواجور دانش‌آموخته شده‌اند، دانشجوهایی که مجبور بودند شخصاً هزینه‌های تحصیلشان را تأمین کنند، بسیار سخت‌تر کار پیدا می‌کنند. خیلی از دسته‌ی اخیر، آنها هستند که اوّلین فردِ خانواده‌شان بوده‌اند که تحصیلات عالی کسب می‌کنند و وارد دانشگاه شده‌اند و دارند با چشم خودشان می‌بینند که چطور نظام دانشگاهی کاملاً وابسته به دنیای کار به ضررِ آن‌ها عمل می‌کند و موجب می‌شود پولدارها پولدارتر شوند و آنها نااُمیدتر از این‌که اصلاً به دانشگاه آمده‌اند.

نوشته‌ها و دردِ دل دانشجوها را در اینترنت می‌خواندم و دیدم که چقدر از این موضوع، نابرابری حاصل از آن، دانشگاه، دنیای کار و البتّه پولدارها خشمگین‌ند. یادِ کارمندهای تازه استخدامی مملکت خودمان افتادم که چطور به اسم استخدامِ «آزمایشی» یا کار«آموزی» و عنوان‌های دیگر، پیشوند و پسوندی به کار یا استخدام‌شان اضافه می‌کنند تا استثمارشان کنند. بعضی از کسانی که سه ماه و بیشتر استخدام آزمایشی می‌شوند، گاهی نان‌آور خانواده‌هایی هستند که زندگی‌شان متّکی به درآمدِ آنهاست؛ امّا چاره‌ای ندارند که دَم نزنند تا بختِ استخدام را از دست ندهند.