« شرمندگی | صفحه اصلی | باسیلیکای مریم مقدّس »

نجابت

این نیم‌سال، به همراهِ دانشجوی دکتری دیگری – که آمریکایی‌ست – دستیارِ تدریس یک کلاس صد و چند نفره هستم. هر چند جلسه یک‌بار، بچّه‌ها باید در گروه‌های عمدتاً سه‌نفره درباره‌ی پرسشی که استادِ اصالتاً کُره‌ای کلاس پرسیده، بحث کنند و بعد نتیجه‌اش را تحویل دهند. گروه‌ها به قیدِ قرعه انتخاب شده‌اند. بعد از اوّلین جلسه‌ی بحث، بعضی از دانشجوها، خصوصی به یکی از ما سه نفر – استاد درس و دستیارهایش – گفتند که از گروه‌هاشان راضی نیستند. دستِ کم در یکی از موارد من رایانامه‌ای دریافت کردم حاوی این مطلب که «اصلاً گروهم را دوست ندارم و به نظرم تمامِ زحماتی که من کشیده بودم با ناآمادگی هم‌گروهم و غیبتِ هم‌گروهی دیگر، نقشِ برآب شد. من کاملاً آماده بودم. کل کتاب را به دقّت خوانده بودم و یادداشت برداشته بودم. نمی‌خواهم عملکردِ خوبم به خاطر کاستی دیگران زیرِ سؤال برود.» تصمیم بر این شد که در یکی از جلسه‌های کلاس، به بچّه‌ها بگوییم که آخرِ کلاس هر کس دوست ندارد در گروهِ فعلیش باشد، بماند تا گروهش را عوض کنیم. دم و دستگاهِ قرعه‌کشی را هم با شماره‌های مختلف آورده بودیم و انتظار داشتیم با انبوهِ اعتراض‌ها، ساختار همه‌ی گروه‌ها به هم بریزد. بعد از اتمامِ درس، دیدیم همه یکی‌یکی کلاس را ترک می‌کنند. ما همین‌طور متعجّب همه را نگاه می‌کردیم. دستِ آخر یکی در کلاس مانْد، ازش پرسیدیم می‌خواهی گروهت را عوض کنی؟ گفت «نه؛ اصلاً... داشتم یادداشت‌هایم را کامل می‌کردم و وسایلم را جمع می‌کردم؛ الان می‌روم!» وقتی استاد با تعجّب ازمان پرسید پس چی شد؟ اریک – دستیارِ آموزشِ آمریکایی – گفت که این به خاطر فشار اجتماعی‌ست. اینجایی‌ها دوست ندارند در حضورِ جمع بگویند که دیگری یا دیگران را در گروهشان نمی‌خواهند و نمی‌پذیرند. این از «مینه‌سوتا نایس» است.

این نازنینی یا نجابتِ‌ مینه‌سوتایی چیزی‌ست که از روزِ اوّل همه بهت می‌گویند. یک‌جورهایی امضای شهر است. صفتی‌ست که به مردمِ شهر نسبت می‌دهند. یک‌طورهایی معنیش این است که هرچند از دستت دلخورم و عصبانی، ولی توی رویت لبخند می‌زنم – و شاید پشتِ سرت بد هم بگویم! جنبه‌ی خوب ماجرا اینجاست که همه لبخند می‌زنند و کارهایت را حتّا بی‌آنکه بخواهی، اگر در توانشان باشد برایت انجام می‌دهند. همین نجابتِ مینه‌سوتایی باعث می‌شود که مثلاً خیلی بازخوردِ منفی درباره‌ی کارت از کسی نشنوی؛ یا حتّا در کلاس‌ها خیلی از کشاکش استقبال نمی‌کنند. همچنین، رویه‌ی کمتر دوست‌داشتنی قضیه اینکه ممکن است در پاسخِ درخواستی که نمی‌توانند انجامش دهند، بگویند «بله؛ حتماً؛ چراکه نه؟» ولی وقتی پای عمل رسید، هرقدر منتظر بنشینی، جوابی نگیری.

البتّه ساکنانِ شهر، نزدِ غیرساکنانش، به صفت دیگری هم مشهورند: لهجه‌ی مینه‌سوتایی. مرجعِ رسمی لهجه‌ی مینه‌سوتایی، فیلمِ «فارگو»ی برادران کوئن است – که گویا چند نفر فقط روی لهجه‌ی بازیگرها کار کرده بودند. برادرانِ کوئن، جزو مشاهیرِ شهرند – و در ضمن دارند فیلم آخرشان را دوباره در مینئاپولیس می‌سازند. پدرشان هم گویا هنوز در دانشگاه مینه‌سوتا درس می‌دهد. فارگو شهری‌ست روی مرزِ ایالتِ مینه‌سوتا و داکوتای شمالی. البتّه گویا اگر به مینه‌سوتایی‌ها بگویید که لهجه‌شان شبیه آدم‌های فیلم فارگوست – که دو جایزه‌ی اسکار هم برده – دلخور می‌شوند. برایشان تشبیه و همانندسازی نخ‌نمای کهنه‌ای‌ست. خوش‌شان نمی‌آید دیگران فکر کنند گونه‌ی زنده‌ی آدم‌های مسطّح فیلم، راه هم می‌روند! خلاصه، من که تفاوت‌ها را چندان متوجّه نمی‌شوم، ولی گویا لهجه‌شان رُسواست. چندوقت پیش در پادکستی که گوش می‌دادم، طرف به شوخی می‌گفت اگر کسی انگلیسی را آن‌طور که من حرف می‌زنم، حرف نزند، از خودم می‌پرسم این آدم از مراکش است یا مینه‌سوتا!؟

در مبحثِ لهجه البتّه به نظرم اغراق شده. احتمالاً مینه‌سوتایی‌ها همان‌قدر لهجه دارند که فرضاً جنوبی‌های آمریکا. به نظر می‌رسد که اسمِ مینه‌سوتایی‌ها بد در رفته – و دلیلش هم احتمالاً از نجابتِ زیادشان است! نازنینی مینه‌سوتایی هم همیشه به نفع ما کار کرده. کمتر کسی را عصبانی و پرخاشگر می‌بینی. مردمانی دوست‌داشتنی هستند.