« هایکو | صفحه اصلی | بدن‌های ورزشی »

خود و بدن

«راهبردهای خود» نزدِ فوکو به روش‌های مختلفی اطلاق می‌شود که از طریق آن‌ها، افراد روی بدن‌هایشان کار می‌کنند تا به حسّ رضایت برسند. ذکر این نکته ضروری‌ست که در آرای فوکو، «خود»های برساخته‌ی اجتماع بدنی‌شده و متجسّد هستند. به طور خلاصه، خود-بود یا سوبژکتیویته از طریق روش‌هایی حاصل می‌گردد که در آن‌ها خودمان بدن‌های‌ خودمان را دسته‌بندی و آن‌ها را مدیریّت می‌کنیم و فراتر از آن به انضباط می‌کشیم و تنظیم می‌نماییم. نیز، با این‌که قدرت از طریقِ همین مدیریّت بدن اعمال می‌شود؛ امّا، فرد منفعل نیست و می‌تواند بدنش را به مکان مقاومت تبدیل کند.

حالا، وقتی که جوانْ قدرتِ اعمالِ مدیریّت اندکی در دیگر موارد دارد، بدنش بدل به محیطِ مهمّی برای اعمال قدرت می‌گردد و می‌شود ابزارِ لذّت. تصویری که جوان وقتِ استعمال سیگار از خودش دارد؛ درکی که از خود وقتی که مُدِ مخصوص و یکّه‌ی خویش را پدید می‌آورد و می‌پوشد؛ یا تصویرش در آینه هنگامی که از باشگاهِ بدن‌سازی بیرون می‌آید، برایش لذّت‌بخش است. استفاده از اکستازی، رقص، سوراخ‌کردنِ بدن و آویختنِ زیورآلات و خالکوبی نمونه‌های دیگری از این اعمالِ قدرت بر بدن‌هاست. در واقع وقتی روش‌های دیگر اعمالِ مدیریّت – نظیر درگیر شدن در کارِ دلخواه – دیریاب می‌شود، لذّت‌جویی آنی از طریق اعمالِ مدیریّت بر بی‌واسطه‌ترین دارایی – بدن – فعّالیّتی جدّی به شمار می‌رود.

هرچند که بیشتر، جنبه‌های به قول جوانان «خَفَن» مدیریّت بدن – نظیر خال‌کوبی، استفاده از مواد محرّک و ... – در دید پژوهشگران بوده و درباره‌ش گفتگو و بحث شده، نباید از روش‌های ابتکاری دیگر چشم پوشید. در برابر بدن‌سازی و برجسته کردنِ عضله‌ها، رژیم‌های غذایی و لاغری نیز وجود دارد. یا به عنوان نمونه‌ای جالب‌تر، آنجلّا مک‌رابی – از نویسندگان نامی سنّت مطالعات فرهنگی بریتانیا – از «فرار به کودکی» به عنوان وسیله‌ای برای مقاومت اسم می‌برد؛ که بیش از همه در لحن کودکانه‌ای که جوانان اتّخاذ می‌کنند، نمود دارد. نگاهی گذرا به رفتارهای روزمرّه‌ی جوانان، فهرست بلندی از این‌دست فعّالیّت‌ها را پیش چشم می‌آورد.

غرض این‌که رهیافت‌های کلاسیکی که جوانان را یا قربانی شرایط قلمداد می‌کردند یا آن‌ها را هم‌دستِ شرایطِ نادلخواه برمی‌شمردند، در مطالعات اجتماعی امروز سروری گذشته را از دست داده و جایش را ادراک‌های امروزی‌تری از جوانی گرفته. در این نوع بینش، بدون این‌که اقتدارِ ساختار یا بدنه‌ی بزرگتر (مدرسه، دانشگاه، جامعه، سازمانِ کار) کتمان شود، نقشِ مقاومتِ بدن‌های فردی هم لحاظ می‌گردد.