« واژه‌ورزی و سرگرمی | صفحه اصلی | روزمرگی‌ها »

ریموند ویلیامز

منتقد فرهنگی ولزی (۱۹۲۱-۱۹۸۸)، یکی از پیش‌گامان اصلی مطالعات فرهنگی معاصر بود. کتاب‌هایی مانند فرهنگ و جامعه ۱۷۸۰-۱۹۵۰ (۱۹۵۸) و انقلاب طولانی (۱۹۶۱) مسیر اکثر آن‌چه را اکنونْ حوزه‌ی موضوعی اصلی مطالعات فرهنگی دانسته می‌شود، تعیین کرد. کتاب‌های او در ضمن، فهمِ فرهنگ را متناسب با این مطالعات شکل داد. با این‌که به این‌ترتیب، کار ویلیامز در فهم تاریخِ مطالعات فرهنگی مهم است؛ از منظر دیگر، کار او تا حدّی نسبت به جریان اصلی رشته، حاشیه‌ای محسوب می‌گردد؛ چراکه روش‌ها و تکنیک‌های تحلیل او، فقط تا حدّی با بینش‌های ساختارگرایی و نشانه‌شناسی ـ که در مطالعات فرهنگی دهه‌ی ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ اساس بود ـ اشتراک داشت. فرهنگ و جامعه کاری‌ست در تاریخ ادبی؛ امّا ادبیات را به وسیله‌ی کتاب‌ها و نویسندگان مرتبط با بسط گسترده‌تر تاریخی و اجتماعی اندیشه‌ها و در ارتباط با فرهنگ به مثابه‌ی «تمام راه و روش‌های زندگی» و «روشی برای تفسیر تمام تجربیّات معمولی‌مان» می‌کاوَد. (ص ۱۸) بنابراین، فرهنگْ فرهنگِ نخبه نیست؛ بلکه فرهنگی‌ست مندرج در تجربیّات و فعّالیّت‌های روزمرّه. فرهنگی که ویلیامز به آن علاقه‌مندست، فرهنگی‌ست که در نقد پیچیده‌ی سرمایه‌داری صنعتی شکل می‌گیرد. ممکن است هنوز هم به نظر برسد ویلیامز مانندِ نویسنده‌ی هم‌روزگارش، ریچارد هوگارت، در امتدادِ دیدگاه مسلّط لی‌وسیستی به ادبیات و فرهنگ کار کرده است و بنابراین، بین فهم فرهنگ روزمرّه همان‌گونه که هست و تلاش برای ارزش‌گذاری والاتر (یا متمدّن‌تر) درباره‌ی بخش‌هایی از آن فرهنگ نسبت به دیگر قسمت‌ها، تفاوت قایل شده. انقلاب طولانی، تحلیل فرهنگ به مثابه‌ی روشی برای زیستن را گامی پیشتر برد. انقلاب همانی‌ست که با «پیشرفت و تعامل دموکراسی و صنعت و با گسترش ارتباطات» (ص ۱۲) پدید می‌آید و تحلیل‌ها به شیوه‌ای که در آن چنین انقلابی بر تمام وجوه زندگی روزمرّه تأثیر می‌گذارد، توجّه نشان می‌دهند. مفهومی کلیدی (اگر نه دقیقاً تعریف‌شده) که ویلیامز معرّفی کرد، «ساختارهای احساس» است: تجربه‌ی زیسته‌ی لحظه‌ای ویژه در جامعه و تاریخ. ویلیامز در دهه‌ی ۱۹۶۰ و اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰، علاقه‌ی بیشتری به رسانه‌های همه‌گیر نشان داد. با این‌که او در کتاب‌های نخستینش علاقه داشت که رسانه‌های همه‌گیر را تهدیدی برای دموکراسی و خیزش «فرهنگ معمولی» نشان دهد، اندک‌اندک از این موضع‌گیری در ارتباطات (۱۹۶۲) و تله‌ویزیون: فناوری و شکل فرهنگی (۱۹۷۴) کناره گرفت. بنابراین، وقتی ویلیامز دست به آزمودن یکی از موضوعات اساسی مطالعات فرهنگی می‌زند، دیدگاه نخستینش فراوان نشان تأثیر پژوهش رسانه‌ای آمریکایی در باب دیدگاه‌های نظری‌تری که به منصّه‌ی ظهور رسیدند ـ مثل کارهاری مرکز مطالعات فرهنگی معاصر بیرمنگهام ـ بر پیشانی دارد. شرح ویلیامز از نخستین مواجهه‌اش با تله‌ویزیون آمریکایی (و بنابراین ملغمه‌ای از یک فیلم، تبلیغات و آگهی برای فیلم‌هایی که در آینده به نمایش درخواهند آمد) و در نتیجه، تفکیک مجموعه‌ای از برنامه‌های گسسته به یک «روند»، بسیار زیاد نقل و ذکر شده است. (۱۹۷۴، ص ۹۲) مارکسیسم و ادبیات (۱۹۷۷) توسعه‌ی عمده‌ای را در کار ویلیامز نشان می‌دهد؛ چراکه مواجهه‌ی مستمر نخستینش را با مارکسیسم ـ و بنابراین، شماری از مهم‌ترین منابع نظری مطالعات فرهنگی شامل مفهوم آلتوسر از ایدئولوژی و مفهوم گرامشی از هژمونی ـ نمایندگی می‌کند. ویلیامز از یکسانی مدّ نظر برداشت‌های مارکسیستی ارتودکس از دوره‌های تاریخی ناخرسند بود. او در عوض استدلال می‌نماید که هر لحظه از تاریخ باید در ارتباط با حال و اثر متقابل فرهنگ‌های مسلّط، پس‌مانده و در حال ظهور تحلیل گردد. این به معنای آن است که صرفاً مؤلّفه‌های نگاه به عقب و نگاه به جلو در فرهنگ وجود ندارد؛ بلکه فرهنگ، هنگامی که گروه‌ها نشان می‌دهند که در نظم مسلّط جذب شده‌اند یا در برابرش مقاومت کرده‌اند، به محلّی برای نزاع سیاسی بدل می‌گردد. با این‌که ویلیامز هرگز عرضه‌ی یکّه‌ای از موضع نظری خود را ارائه نمی‌نماید (و دقیقاً موضع او حین دوره‌ی کاریش توسعه می‌یابد و تغییر می‌کند)؛ با این‌حال، کار او به عنوان ماتریالیسم فرهنگی قلمداد می‌شود. دیدگاه او به فرهنگ در جهت شناسایی فرهنگ به عنوان ملغمه‌ای از (و نه به سادگی تعیین‌شده با) ساختارهای اقتصادی و سیاسی و تجربیات زندگی روزمرّه است. در مرکز این نگاه، کاوش در تاریخ، کاربست‌ها و پیچیدگی سیاسی زبان، وجود دارد که با ظرافت در کلمات کلیدی (۱۹۷۶، ۱۹۸۳) ـ کتابی که بی‌شک از پیش‌تازان مجموعه‌ی مفاهیم کلیدی راتلج است ـ بروز پیدا کرده.

نوشته‌ی اندرو ادگار
ترجمه‌ی امیرپویان شیوا

ارسال نظر

بهتر است نظر یا پیشنهادتان درباره‌ی نوشته‌ی من باشد. به‌هرحال، ممنونم که عقیده‌تان را ابراز می‌کنید. یادداشتِ شما پس از بررسی در همین بخش قابل مشاهده است.

(If you haven't left a comment here before, you may need to be approved by the site owner before your comment will appear. Until then, it won't appear on the entry. Thanks for waiting.)

نام:

رایانامه:

وب‌گاه:

مرا به یاد آور?

نظر: