« حکایتِ درویشی و نادرویشی | صفحه اصلی | واژه‌ورزی و سرگرمی »

سه کتابِ نو

اخیراً نشر آگه هم‌زمان سه کتابِ درخور در زمینه‌ی فرهنگ چاپ کرده؛ که جای خوشحالی‌ست.

اوّلی را استاد خوبم و مسؤول گروه مطالعات فرهنگی و همین‌طور مرکز مطالعات جوانان دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی آقای دکتر محمد سعید ذکائی نوشته و تألیف کرده و عنوانش هم هست «فرهنگ مطالعات جوانان» (آگه، ۱۸۴ صفحه، ۲۰۰۰ تومان). تا جایی‌که از صحبت با دکتر ذکائی می‌دانم و خودم هم گشتم، کتابِ مشابهی حتّا به انگلیسی وجود ندارد. در واقع «واژگان» یا «فرهنگ»‌های بسیاری در حوزه‌های مطالعاتی علوم اجتماعی ـ مثل زنان، مطالعات فرهنگی، هنر و ... ـ چاپ شده؛ ولی هرقدر بگردید احتمالاً کتاب مشابهی در حوزه‌ی مطالعات جوانان پیدا نخواهید کرد. ضمن این‌که اصولاً نوشته‌های فارسی در این حوزه، اندک‌شمار و بعضاً بسیار ضعیف و ابتدایی هستند. پس چاپ این کتاب، کمکِ بزرگی‌‌ست به ادبیات رشته.
کتاب، از حدود ۱۰۰ درآیندِ مرتبط با مطالعات جوانان (از آسیب‌ها تا خرده‌فرهنگ‌ها و مراحل و فرایندها و مفاهیم اساسی) تشکیل شده و فهرست کم و بیش کاملی از واژگان مرتبط را در بر می‌گیرد. گرایش دکتر ذکائی و البتّه نزدیکی حوزه‌ها، باعث شده روی‌کردِ مطالعات فرهنگی در کنارِ جامعه‌شناسی در نوشتن مدخل‌ها، غلبه داشته باشد. هرچند ماهیّت بینارشته‌ای حوزه، استفاده از رشته‌های علمی گوناگون را در کتاب بیش از این‌ها گسترش داده است.
علی‌رغم این‌که مطابق توضیح دکتر ذکایی در مقدّمه، تنها به فراخورْ در بعضی مدخل‌ها به ایران هم اشاره شده؛ امّا می‌توان در ویرایش‌های بعدی مدخل‌هایی ويژه‌ی خرده‌فرهنگ جوانان ایرانی به کتاب افزود؛ مثلاً «بسیج» یکی از این مدخل‌ها می‌تواند باشد ـ که البتّه می‌دانم مدّ نظر مؤلّف محترم بوده است. جز این، ارتباطات متقابل درآیندها و ارجاع درونی، پررنگ‌تر از آن‌چه هست، می‌توانست مورد تأکید قرار گیرد.
خلاصه این‌که خواندنِ کتاب را به شدّت توصیه می‌کنم.

دوّمی، ترجمه‌ی دکتر حسین پاینده‌ست، از کتاب مشهور جان استوری تحتِِ عنوان «مطالعات فرهنگی درباره‌ی فرهنگ عامّه» (آگه، ۳۶۳ صفحه، ۳۸۰۰ تومان). دکتر پاینده، پیشتر ترجمه‌ی فصل مربوط به داستان‌های مردم‌پسند را در یکی از شماره‌های آخر ارغنون منتشر کرده بود و اکنون ترجمه‌ی تمام اثر را در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان گذاشته. کتاب برای تازه‌کارها، فهرستی از نظریّه‌ها و روش‌ها را ارائه می‌کند و برای آشناترها، مروری سریع است بر روی‌کرد مطالعات فرهنگی در مطالعه‌ی فرهنگ مردم‌پسند. ترجمه که از ویرایش دوّم صورت گرفته، نسبت به ویرایش اوّل، بخش‌هایی درباره‌ی مخاطبان تله‌ویزیون، نظریه‌ی دریافت و جهانی‌شدن افزون دارد و البتّه حذف‌هایی هم نسبت به ویرایش نخست صورت گرفته که مترجم آن‌ها را هم در ترجمه‌ی کتاب آورده. کتاب، مشهورتر از این‌هاست که نیاز به معرّفی داشته باشد و بیشتر علاقه‌مندان به حوزه‌ی مطالعات فرهنگی می‌شناسندش. تنها نکته‌ی عجیب برایم این است که نسخه‌ی انگلیسی کتابی که من دارم، چاپ انتشارات دانشگاه جورجیا در آتن است؛ امّا در فهرست‌نویسی ترجمه گفته شده که کتاب را انتشارات دانشگاه ادینبورگ چاپ کرده.

دستِ آخر، سوّمی، کتابی‌ست مشتمل بر دوازده گفتگو یا سیزده گزارش ـ و آن‌طور که سارتر در مقدّمه می‌گوید ـ «سیزده اعتراف» با نام «سیاست فرهنگ» (آگه، ۴۶۸ صفحه، ۴۷۰۰ تومان) که آنتونین ی. لیهم در آن با روشنفکران چکسلواکیایی مصاحبه کرده و سارتر هم مقدّمه‌ای بر آن نوشته. فروغ پوریاوری کتاب را ترجمه و هرمز همایون‌پور ترجمه را ویرایش کرده‌ ـ که هر دو را بیشتر با ترجمه‌ی آثار کوندرا می‌شناسیم. مقدّمه‌ی سارتر و نوشته‌ی لیهم مدخل خوبی‌ست بر مصاحبه‌های کتاب که نقش فرهنگ را در سیاستِ چکسلواکی پررنگ می‌کند. لیهم می‌نویسد در این لطیفه ـ که اگر از نووتنی رئیس جمهور سابق چکسلواکی بپرسید «ادبیات چه می‌تواند بکند؟»، پاسخ می‌دهد: «می‌تواند مرا به زیر بکشد!» ـ حقیقتی وجود دارد. ولی اوضاع و احوال واقعی پیچیده‌تر از این حرف‌هاست.
کتاب، به گمانم خواندنی‌ست و در بررسی شرایط ویژه‌ی چکسلواکی، نسبت میان روشنفکری و فرهنگ و سیاست را روشن‌تر می‌سازد.

ارسال نظر

بهتر است نظر یا پیشنهادتان درباره‌ی نوشته‌ی من باشد. به‌هرحال، ممنونم که عقیده‌تان را ابراز می‌کنید. یادداشتِ شما پس از بررسی در همین بخش قابل مشاهده است.

(If you haven't left a comment here before, you may need to be approved by the site owner before your comment will appear. Until then, it won't appear on the entry. Thanks for waiting.)

نام:

رایانامه:

وب‌گاه:

مرا به یاد آور?

نظر: