زیرِ زمینِ اصالت

پويان عزيز،

ممنون‌ام از نگاه دقيقی که به ماجرا داری. توصيه می‌کنم پی‌نوشت‌های مطلب بعدی‌ام را هم ببينی. فقط يک نکته‌ی کوچک: درباره‌ی آن موسيقی «اصيل» من فقط از نامگذاری استفاده کرده بودم و هيچ يک را بر ديگری ترجيحی ننهاده بودم. شايد اين کلمه را نبايد به کار می‌بردم.

اما بحث اساسی من هنوز درباره‌ی دو چيز است: ۱. کار بنياد ميراث ايران (چنان‌که گفته بايد کارهای کرده و نکرده‌ی بنياد ميراث ايران را هم در کنار آن نهاد) و ۲. رويکرد آغازين و حتی فعلی راديو زمانه. درباره‌ی راديو زمانه سخن گفتن از رويکردی دموکراتيک اندکی گزاف است. نخست بايد تعريف دموکراسی را ارايه داد و ديد ظرافت‌های کار کجاست. بله، زمانه برای عده‌ی خاصی، شايد بعضی‌ جاهاش حتی برای من، ممکن است خيلی دلپسند باشد. اما دموکراتيک بودن‌اش را من چندان باور ندارم. البته بايد به آن زمان داد تا نشان بدهد در اين ميدان چند مرده حلاج است.

باری ممنون بابت يادداشت عالمانه‌ات. اگر هم طعنه‌ای در آن هست، به جان خريدارم:
«عقل اگر فحش‌ام دهد، من راضی‌ام . . .»!

با مهر،

د. م.

عزيز جان،

اين را هم يادم رفت بيفزايم. ديگران هم استدلال مشابهی کرده بودند. فکر کردم خوب است اين را هم يادآوری کنم. بله، خوب می‌دانم در مثنوی چه اشعاری آمده است و ايرج میرزا چه شعرهايی دارد. کاش يکی از خود می‌پرسيد چرا به آن‌ها معترض نيستم و اين‌ها صدای مرا در می‌آورد. نه، بيايید اين‌جوری به قضيه نگاه کنيم:
فرض کنيم يک راديو يا تلويزيون بيايد يک پوشش رسانه‌ای وسيع به همان داستان کنيزک و خاتون بدهد يا اشعار «آب نکشيده»‌ی ايرج ميرزا را که در جای خود بسيار خوب است، پخش کند. فرق نمی‌کند کدام تلويزيون يا راديو و در کدام کشور باشد. باز هم ماجرا همين است؟ باز هم موضع مشابهی داريم؟

تو که خود اهل انديشيدن هستی، بهتر است اين نکته‌ را اضافه کنی تا بحث به سفسطه کشيده نشود. اين بند نوشته‌ات: «در میانه‌ی بازارِ شلوغ اصالت و ابتذال، بخت و اقبال، یارِ مرحوم ایرج‌میرزای جلال‌الممالک بوده که با آن‌همه کلماتِ زشت و «اِف ورد»ها و «نقطه‌چین به‌جای کاف‌ها»، یا اصلاً از همه ملایم‌تر با وصف‌الحالِ ـ مؤدّب باشم! ـ دستشویی بزرگِ «ما تریاکیانِ الدنگ» که قاعدتاً باید اعصاب‌ها را پاک به هم بریزد و «رسماً سر به دیوار بکوبی از شنیدنِ این همه مزخرف»، در عوضِ آشغال‌الشعرا (!) به قول پروفسور آربری، به «یکی از بزرگ‌ترین افرادِ این نسل، ختمِ شعرای کلاسیک و پیشوای مدرنیست‌ها» (ریاضی، ۸۲:۲۵۳۵) بدل شده.» هيچ ربطی به آن‌چه من می‌گويم ندارد.

به اين دليل است که مخصوصاً در جاهای مختلف تأکيدهای متفاوتی کرده بودم تا مقصودم کاملاً روشن باشد و البته گريزی نيست از سوء تفاهم. وقتی تو چنين برداشتی بکنی، چه توقعی از بقيه؟ اصلاً وقتی اين‌ها را می‌نوشتی يک بار از خود پرسيدی چرا داريوش به ايرج ميرزا يا مولوی «آشغال الشعراء» نمی‌گويد، اما اين‌جا صدای‌اش در می‌آيد؟ (مگر اين‌که البته تصور کاملاً متفاوتی از داريوش داشته باشی که آن وقت وضع بالکل فرق می‌کند!).

به هر حال، لازم بود - چنان‌که دوباره در وبلاگ‌ام هم توضيح داده‌ام - اين‌ها را بيفزايم.

د. م.

داریوش عزیز،

پیش از همه عذر می‌خواهم اگر طعنه‌ای بوده ـ که بوده. راستِ حسینی، چند دقیقه‌ی پیش با عزیزی گپ می‌زدم و گفتم که پاسخت شرمنده‌ام کرد. امّا بعد،

۱- بحث اصلی من این است که جز فرهنگ متعالی، فرهنگ‌های دیگری هم هست و همه‌ی آن‌ها سرجمع فرهنگِ ایران را می‌سازند. تعمیم هیچ‌کدام به کل و «فرهنگِ ایران» نامیدنِ آن، جایز نیست. همان‌طور که سعدی بخشی از فرهنگ ایران است، ایرج میرزا هم هست؛ ایرج جنّتی عطایی هم هست؛ آقا ایرجِ سر کوچه‌ی ما هم هست! به گمانِ من نادیده‌گرفتن اینهاست که دموکراسی را به خطر می‌اندازد. این‌که از سیاستِ فرهنگی «رمانتیک و تخیّلی» اسم بردم، دلیلش همین است. سیاستِ فرهنگی تخیّلی ـ که بر الیتیسم فرهنگی بنیاد دارد ـ گمان می‌کند که مردم یک لحظه سعدی و فردوسی از دستشان نمی‌افتد و جز از هایدن هیچ نمی‌نیوشند؛ غافل از این‌که آقا ایرجِ سر کوچه‌ی ما بد کشته‌مرده‌ی مرحوم هایده است و اسم حضرتِ شجریان که می‌آید، اخم‌هایش را تو هم می‌کشد. بزرگوارِ من! متن واقعی جامعه‌ی انسانی که سفارشمان می‌کنی به دیدن و شناختنش، این هم هست. در وزارت‌خانه‌ی ارشاد دوره‌ی خاتمی بود که «روشنفکرانه» ـ و نه پس‌روانه ـ با اَخ و پیف، ویدئو ممنوع شد و همه را جمعه به جمعه واداشتند تا هزاردستان ببینند و سر که بلند کردند دیدند که در هر خانه‌ای ویدئویی‌ست و مردم اتّفاقاً چندان از فیلم هندی بدشان نمی‌آید. تهران خودمان و محلّه‌ی خودم و سینما فرهنگ‌ش را رها کنم و ببینم مردم دیگر چطور عاشقِ چی‌چی‌خان و فیگورهای مکش‌مرگِ‌مایش هستند و یک موی شاهرخ خان را به صد تای عزّت‌الله خان انتظامی ـ که آن‌طور هنرمندانه خانِ مظفّر هزاردستان را بازی کرد ـ نمی‌دهند. سیاستِ رمانتیک، پشتِ سرِ واقعیّت‌ها می‌دود و هیچ وقت هم به هیچ‌جا نمی‌رسد. موسیقی لس‌آنجلسی را ممنوع اعلام کنی، می‌بینی که پسربچّه‌های دبستانی هم «دختر ایرونی مثل گله، چه رنگ و بویی داره!» می‌خوانند ـ که البتّه همگی در تاکسی شنیده‌اند! وقتی‌که موسیقی پاپ ایرانی را راه می‌اندازی، تازه می‌بینی که لس‌آنجلسی‌ها هم در شبکه‌هایشان پخش‌شان می‌کنند و دربه‌در به‌دنبالِ ـ اگر اشکالی نمی‌بینی، بگویم ـ «شاعر» وطنی می‌گردند و تنظیم‌کننده‌ی داخلی. هر برنامه‌ریزی بر بینش خاصّی مبتنی‌ست و بینش الیتیستی، نتیجه‌اش می‌شود سیاست‌های تخیّلی ـ که اگر نگوییم ضددموکراتیک است؛ لااقل در عوالم خودش سیر می‌کند و واقعیّت جور دیگری جاری‌ست. نقد من از این منظر بود.

۲- از سیاست‌های بنیادِ میراث ایران هیچ نمی‌دانم و حتّا مثلاً نمی‌دانم که چه کسانی چطور اداره‌اش می‌کنند و بنابراین چیزی نمی‌گویم. از رادیو زمانه هم مانیفستش را خوانده‌ام و خواننده‌ی وبسایت‌شان هستم و بنابراین، قضاوتم بر این اساس است. بله، سخن از دموکراسی درباره‌ی زمانه، گزافه است. در یادداشتم هم گفته‌ام که هنوز مانده تا دموکراسی. همانجا گفته بودم که رادیو زمانه، نهایتاً رادیویی آلترناتیو است و نه هنوز دموکراتیک. حدسم ولی این است که آلترناتیو بودن بیشتر به دموکراسی نزدیک است تا محافظه‌کاری.

۳- من هم از طرفدارانِ موسیقی زیرزمینی نیستم. از بینِ گروه‌هایی که اسم‌شان را این چند وقته زیاد دیده‌ام، یک آلبوم اوهام را شنیده‌ام و چند ترکی از زدبازی. امّا می‌دانم که شنوندگان و طرفدارانِ این‌ها، از آهنگ‌ها معناهایی را دریافت می‌کنند که ما تصوّر هم نمی‌کنیم. برای آن‌ها، این‌دست موسیقی خود زندگی‌ست. با نوجوانانی سر و کار دارم که بی فهمِ متنِ آهنگ‌ها، تفسیرشان می‌کنند. مطمئناً نمی‌توانم بگویم که شناختِ من از موسیقی و معانی که من از شنیدنِ موسیقی «اصیل» ایرانی درک می‌کنم، بهتر، خوب‌تر و درست‌تر از معنایی‌ست که آن‌ها می‌فهمند. یک دفعه به یکی از همین‌ها گفتم که متنِ فلان آهنگ چرت و پلاست. گفت، مگر متنش هم مهم است؟ من با این‌ها می‌رقصم. شما متن‌شان را می‌خوانی؟ چه کار عبثی!
به این هم معتقد نیستم که هر کس هر چیز را هر سنّی ببیند و بشنود و بخواند. حالا هم مسأله‌ی من نیست تا وقتی که بچّه‌دار شوم! :)) هرچند هنوز هم وقتی دانش‌آموزی می‌گوید که فلان فیلم را دیده‌ای یا نه؟ می‌گویمش که اعداد و حروفی که سر فیلم‌ها هست، بی‌خود نیستند. شاید برای تو مناسب نباشد که صحنه‌ای تا این حد خشن ببینی.

دستِ آخر، باز ممنونم از جواب بی‌طعنه‌ات که شرمنده‌ام کرد و عذر تقصیر اگر ناراحتی پیش آمد.

سلام.اولین باره میام اینجا.زیاد به بحث ها و روشتون وارد نیستم.فقط یه سوال دارم که می خواستم اگه منبعی برای پیدا کردن جوابم سراغ دارین بهم معرفیش کنین==>ارتباطات انسانی بیولوژیکی است یا آموزشی؟
ممنون می شم کمکم کنین!

-----
سلام :) به هر کتاب مبانی انسان‌شناسی فرهنگی یا مشابهش که مراجعه کنین جوابی شبیه به این دریافت خواهید کرد که یکی از کارکردهای فرهنگ پدید آوردن بستری برای ارتباطات انسانی از طریق نمادهاست و به طریق اولی هر پدیده‌ی فرهنگی آموختنیه.

دوست عزيز. يادداشت داريوش ميم را هم خواندم. گروهي را که در استکهلم برنامه داشت نمي شناسم اما گروهايي هم هستند که انصافا کارشان با ارزش است.براي دايوش ميم هم نظرم را گفتم.مثل کارهاي محسن نامجو.اگر گروهي کارش خوب نيست نمي توان کار گروه هاي مشابه را هم زير سوال برد. به هر حال معلوم است که تمام کارهاي زيرزميني يا هر اصطلاح ديگري که برايش بر گزينيم خوب نيستند اما کارهاي با ارزش هم پيدا مي شود. لااقل براي من اين يک نمونه اش است( شايد از نوع کار خوشم نيايد اما برايم کار باارزشي ست):

http://tehranavenue.com/sounds/04.namjoo.wma

اين هم نمونه اي ديگر:http://www.tehranavenue.com/sounds/nobahari.wma

خيلي از مشكلات از همين نديدن تفكرات ديگر كه اتفاقا خيلي موجود هستند سر چشمه ميگيرد كه جناب پويان خيلي خوب به اين مسئله پرداختند.

متشكر

فراوان خوشحال - بي اندازه مسرور - آنقدر مجنون ـ به شدت شاعر شدم وقتي دوباره راز را خواندم. كاشكي زندگي ات را در سه جمله گفته بودي.

من خودم از این آهنگهای رپ زیرزمینی خوشم نمیاد ولی به نظرم دلیلی برای جلوگیری از تولیدشون وجود نداره... چیزی که از همه بیشتر منو ناراحت(یا عصبانی) کرد شکل دسته بندی بود... که بر این اساس یه سبکی مثل راک که من این همه دارم خودمو باش خفه می کنم یا اصلا وجود خارجی نداره یا این که پینک فلوید و بنیامین کاراشون توی یه سبک بوده و من خبر نداشتم...
یه چیز دیگه... کی قراره دلیل ما برای گوش دادن به موسیقی رو مشخص کنه؟!... خود من برای این به موسیقی گرایش پیدا می کنم که احساساتی که از مشکلات توی خودم به وجود اومده بریزه بیرون(البته این یه دلیلشه)... و خیلی ها هم هستن که می خوان موسیقی گوش بدن برای این که سرشونو بکوبن به دیوار... مشکلی پیش میاد؟!