« دورکیم، شریعتی و مجتبا | صفحه اصلی | سلّانه‌سلّانه – کامیار محمّدزاده »

تجدید دیدار

چهارشنبه، فرصت و افتخار مجدّدی دست داد و خدمت دکتر نیک‌گهر رفتم. عکسهای دیدار قبل را تقدیم کردم و در – بقول خودشان – «معامله‌ای تهاتری»، چند جلد از کتابهایشان را برایم امضا کردند. از مقدّمه‌ای که برای ترجمة «ورق‌های آینده»ی تافلر نوشتند تا اجازة چاپ پیدا کند، گفتند و از بی‌کاغذی و ابتکار ناشر در چاپ نخستِ «روش تحقیق در علوم اجتماعی» و اینکه برای نمایشگاه، کتاب با صفحه‌آرایی جدید، تجدید چاپ (اشتباه نکنم، چاپ سیزدهم) خواهد شد. از معرّفی جامعه‌شناسی هنر، در شرق صحبت و اظهار خوشنودی کردند و وعده دادند جامعه‌شناسی ورزش و فرهنگ جامعه‌شناسی انتقادی‌شان در نمایشگاه کتاب عرضه خواهد شد.

به نظرم و با توجّه به آنچه از ایشان شنیدم و دیدم، چیزی که در کار ترجمة دکتر نیک‌گهر درخور ستایش فراوان است، این است که از اوّل، کتاب را با دقّت فراوان و بعد از خواندن نقدها و بررسی‌های کتاب‌شناسانه، انتخاب میکنند؛ در حین ترجمه، نهایت ذوق و سلیقه و دانشِ پیشینی و در کنارش مطالعة همزمان را بکار میزنند تا ترجمه، روان و پاکیزه باشد؛ و دستِ آخر، از کوچکترین موضوعی در کامل‌شدن کتاب و بعد، چاپش دریغ نمیکنند. شاهد بودم که چطور به پیشگفتار جدید فرهنگ انتقادی دسترسی پیدا کردند تا قبل از چاپ کتاب، بآن بیفزایند.

کتاب‌ها، کلاسهای درسی‌ست که دانشجویان دکتر نیک‌گهر از آن‌ها محروم مانده‌اند. این‌طور است که در لابلای سطرهای ترجمه‌های ایشان و در گفته‌هاشان محبّت استادی موج میزند. در دیدار اخیر، دکتر نیک‌گهر بخشی از «ماکس وبر» ژولین فروند، با ترجمة خودشان را برایم خواندند و توصیه کردند که اینجا در وبلاگم بیاورمش. کتاب را در بحبوحة کنارگذاری‌شان از تدریس، ترجمه کرده‌اند:

تخصّصی از نوع پیش‌گویی‌های استادمآبانه وجود ندارد. تازه، اگر هم در آغاز، این شیوة در هم‌آمیختن تحلیلهای علمی و داوریهای ارزشی شخصی، به استاد فرصت میدهد موفقیّت آسانی کسب کند، در درازمدّت برای مستمعین خسته‌کننده خواهد شد. به حکمِ حرمتِ شخصی، استاد در مقام استاد، باید وظیفة تربیتی‌اش را به نیکوترین وجه انجام دهد، نه با دستِ خالی نقش یک مصلح فرهنگی را بازی کند، و نه خود را به صفات یک رئیس دولت بیاراید، که او نه هیأت دولتی دارد و نه دستگاه اجرایی. سفرة دل را در هر کلاس درس گشودن و از همه چیز و از هیچ چیز سخن گفتن، زیبندة او نیست. استاد دانشگاه به هیچ‌رو با به رخ کشیدن خودستایانة یادداشتهای شخصی‌اش، شخصیّتش را ظاهر نمیکند؛ بلکه در سایة کار و کیفیّت درسهایش به چنین توفیقی دست می‌یابد. کلاس درس را به جای میدان عمومی فرض کردن، زینهار، که نشناختن معنای دانشگاه است. دانشجو در کلاس درس به سکوت دعوت شده است. شرط ادب و امانتداری نیست که او را دهن‌بسته، به پذیرفتن عقیده‌ای که موافق نیست، مجبور کرد. به حکمِ رعایتِ شرفِ استادی، استادی که میخواهد عقایدش را تبلیغ نماید، باید از وسایلی استفاده کند که در دسترس همة شهروندان گذاشته شده‌اند: مجامع عمومی که در آنجا امکان بحث و مناظرة آزاد موجود باشد، پیوستن به یک سازمان یا محفل، که کارش تبلیغ است، مطبوعات یا نشریه‌های ادبی و سیاسی و شرکت در تظاهرات خیابانی و غیره. (ص ۷۶)

خلاصه اینکه مثل دفعة قبل، در همین فرصت کوتاهی که مزاحمشان شدم، از صحبت‌ها و منش و خلق و خوی‌شان چیزهای زیادی یاد گرفتم.