« بنیامین و کانالهای ماهواره | صفحه اصلی | دربارة لوس ایریگارای - روانکاو پساساختگرای فرانسوی »

کلاس شهر و لاله‌زار

ه
کلاس شهر – که تابستان گذشته با سینا، برای دانش‌آموزان سوّم راهنمایی برگزارش کردیم – به پیشنهاد خودِ بچّه‌ها – که حالا دبیرستانی‌اند – ادامه پیدا کرد. با کمی بحث و تقریباً به شیوه‌ای دموکراتیک که محمدحسین درباره‌اش در وبلاگش نوشته، قرار شد، موضوع محوری کلاس شهر ِ دو باشد «شهر و اوقات فراغت». این شد که دوشنبة همین هفته – جلسة سوّم – با بچّه‌ها و همراهی علی بعنوان راهنما و سینا – که اینبار بخاطر مشغله‌ای که دارد در جلسات هفتگی‌مان حاضر نیست – رفتیم دیدن خیابان لاله‌زار. لاله‌زار را از اینجهت انتخاب کردیم که در تهران اواخرِ قاجار و اوایل رضاشاه، محل تفریح و گذران اوقات فراغت مردم بود.
به پیشنهاد علی، مسیر حرکت را از دارالفنون – که بخشی از ارگ سلطنتی (کاخ گلستان امروز) بوده – در ابتدای خیابان ناصرخسرو آغاز کردیم. بعد به دیدن بانک تجارت – با معماری بی‌نظیر مرحوم استاد لرزاده – در توپخانه رفتیم تا از این طریق در بطن تهران قدیم قرار بگیریم. آنوقت مسیر حرکتمان را از ابتدای لاله‌زار ادامه دادیم و پیاده به سمت شمال رفتیم و بعد از حدود سه ساعت خیابان‌گردی، سفرمان در خیابان منوچهری – ابتدای لاله‌زار نو – تمام شد. دربارة کل سفر چیزی نمینویسم و واگذارش میکنم به محمّد حسین که قول داده، چیزهایی بنویسد. امّا برای خودم دو سه مورد جالب بود.

۱- همگی همراه هم، یاد گرفتیم که از افراد محلّی و آشناهای بومی کسب اطّلاع کنیم. آقایی که روبروی پاساژ گراند هتل (گراند هتل سابق!) برایمان دو سه جمله‌ای صحبت کرد؛ خانمی که در باغ اتّحادیّه برایمان حرف زد و اجازه داد وارد شویم و باربری که پیش از این نجّار بود و دربارة معماری یکی از بناهای لاله‌زار ربع ساعتی صحبت کرد از این موارد است.

دم‌دمای غروب، مرد باربری در خیابان لاله‌زار برایمان دربارة قدمت بناها، معمارها و طرز معماریشان صحبت کرد. ردیف جلو از راست:حسین، من، سعید، میثاق، مصطفی – ردیف پشت از راست (تا آنجایی که تشخیص میدهم): محمّدحسین، علی، اشکان– عکس: علی روستائیان

۲- همه با هم یاد گرفتیم که از اسنادی که بجا مانده، برای مقایسه استفاده کنیم. مورد گراند هتل و ساختمان جواهری مظفّریان از این‌دست است. بخشی که با هم از کتاب «جسدهای شیشه‌ای» خواندیم، نیز قسمتی از بررسی سندهاست.

اشکان، عکس بجا مانده از جواهری مظفریان – تقاطع جمهوری و لاله‌زار نو – را با ساختمان کنونی‌اش مقایسه میکند. جز اینها، سینما متروپل و مسافرخانة سعدی هم سرجایشان هستند. (باز هم محمّد حسین – دست به جیب – در فاصلة کمی از اشکان معلوم است.) عکس: ؟

۳- فهمیدیم که چقدر یک راهنمای خوب در بالارفتن بهرة سفر، مؤثّر است. علی، با نقشه‌هایی که برایمان تدارک دیده بود و طرحی که برای سفر داشت (همین که برخلاف تصوّر ما سفر از دارالفنون آغاز شد.) گردشمان را پر بار کرد. پس، از طرف خودم و همة بچّه‌ها از علی آقای روستائیان بابت زحمتی که کشید، تشکّر میکنم. همینطور از طرف همه از سینا ممنونم؛ چراکه همگی بخاطر همراهیش در کلاس شهر یک (تابستان گذشته) مدیون کمکهایش هستیم و همین که دیروز، لطف کرد و علیرغم کاری که داشت، وقتش را در اختیار کلاس گذاشت.

علی روستائیان، همراه و راهنمای سفرمان به خیابان لاله‌زار در باغ اتّحادیّه – عکس: امیرپویان شیوا