« هزار و یکشب | صفحه اصلی | orkut و باقی قضایا »

'تی‌اف‌یو'ی قدرتمند

هو

با این نظر کامیار موافقم که بعضی وقتها چیزهایی در بخش نظرات پیدا میشود که از خود مطلب جالبتر و مهمتر است. توضیحی که علیرضا لطف کرده و دربارة تی‌اف‌یو نوشته، یکی از همین دست موضوعات است.
از وقتی با تی‌اف‌یو آشنا شدم (و البته هنوز این آشنایی ادامه دارد) آنرا روشی بسیار قدرتمند یافتم. در واقع، امسال یکی از انگیزه‌های من برای تدریس، همین تی‌اف‌یو بود. اوّلین تجربة تدریسم را با استفاده از این روش اینجا آورده‌ام. نیمسال دوم، تجربة متفاوتی داشتم که باید در آیندة نزدیک درباره‌اش بنویسم. همینقدر بگویم که اینبار درس با عکسهای بچّه‌ها از تبلیغات - و خصوصاً تبلیغات شهری - کامل شد؛ از تبلیغ پشت کبریت بگیرید تا تبلیغهای انتخاباتی و اینترنتی و حتی آگهی ترحیم! حیف که امتحان لعنتی نهایی و درسهای کتاب - که هیچ انسجام و ربط منطقی بینشان نیست - نگذاشت این تجربه، آنطور که میخواستم کامل بشود.
بهرحال، غرض اینکه حیفم آمد نوشتة علیرضا در بخش نظرات بماند و دیگران نخوانندش. تنها همین را اضافه کنم که با نظر علیرضا بسیار موافقم. اصولاً پیش از اینکه تی‌اف‌یو را کشف کنم هم، سعی میکردم همین مورد را رعایت کنم و ادراک و عمل را در راستای یکدیگر و نزدیک بهم قرار دهم. ولی بقول علیرضا 'خوبيِ تي‌اف‌يو اينه كه به معلم و دانش‌آموزان كمك مي‌كنه هدفِ ادراكي‌شون رو از اول واضح كنن و به صورت صريح به نوعي اجرا مرتبطش كنن كه مي‌دونن با اين نوع ادراك مي‌خونه.'

خلاصه اینکه، علیرضا نوشته:
مقاله‌ات در موردِ تي‌اف‌يو رو اتفاقي چند روز پيش خوندم. وصفِ اين كلاست و پروژه‌ي پاييز رو قبلآ از مادرم هم شنيده‌بودم. عكس‌هايي كه بچه‌ها گرفته بودند رو هم ديدم. به نظرم كارِ فوق‌العاده خلاقانه و قشنگي بود.
برايِ من قدرمت‌مند ترين قسمتِ تي‌اف‌يو ارتباطِ ”عملكردهاي ادراكي“ و ”اهداف ادراكي“ست. چيزي كه توي اين تئوري رويش تاكيد مي‌شه، (كه در عين حال بين گروهِ نظريه‌پردازانش بحث برانگيز بوده و مخالف هم داره - ولي من مخالفانش رو به دلايل مختلف قبول ندارم!)، بعدِ اجتماعي ادراكه. براي كساني كه ادراك رو صرفآ به شكل cognitive فردي مي‌بينند، اول ادراك انجام مي‌شه، بعد در عمل پياده مي‌شه. توي اين نظام فكري مي‌شه ادراك رو با تست‌هاي روان‌شناسي توي آزمايشگاه هم سنجيد (مثل تست‌هاي مزخرفِ IQ). ولي اين تئوري، كه بيشتر از هر كس تحت تاثير ويگوتسكي (Vygotsky) و شاگردانشه، مي‌گه كه اصلآ ادراكِ مجزاي از عمل نداريم. يعني تو نمي‌توني (همون‌طور كه خودت هم اشاره كردي) بگي: ”بچه‌ها بفهميد كه براي خوب نوشتن بايد خوب بنويسيد“ و بعد هم انتظار داشته‌باشي بچه‌ها اين رو درك كنند. ادراكِ اين مفهوم فقط از راهِ عملكرد اتفاق‌ مي‌افته و از عملكرد جداشدني نيست.
Performance رو بايد به صورتِ ”اجرا“ (مثلآ اجراي يك نمايش) هم ببينيم، يعني ”عملكرد“ يك كم كلمه‌ي ضعيفيه براي حمل مفهوم performance. وقتي بگيم ”اجرا“ و منظورمون يك فعاليت اجتماعيِ معنادار باشه كه معنايي رو مي‌رسونه (نمايش مي‌ده)، ارتباط اين ”اجرا“ با ”مفهومي“ كه نمايش با خودش حمل مي‌كنه (كه همون هدفِ ادراكيه) واضح‌تر مي‌شه. اگر به اين شكل به قضيه نگاه كني، حتي حفظ كردن و طوطي‌وار تكرار كردنِ جمله‌هاي معلم هم نوعي ”اجرا“ و نوعي فعاليتِ معنادارِ اجتماعيه. منتهي نكته‌اش اينه كه ”ادراكي“ كه توي اين نوع اجرا نهفته‌ست، اصلآ اون ادراكي كه هدف‌ِ معلمه نيست! چون ادراكيه كه فقط به دردِ اجرا توي پرسش و پاسخِ خشكِ معلم و شاگردي مي‌خوره و اين كه سر امتحان سؤالِ‌ تستي رو درست جواب بدي.
لبِ كلام اين‌كه چه بخواهيم چه نخواهيم، ادراك و اجرا از هم جدا نيستند، و ادراكي كه نصيبِ شاگرد مي‌شه بستگي به اين داره كه چه شرايطي براي اجرا برايش فراهم كنيم. خوبيِ تي‌اف‌يو اينه كه به معلم و دانش‌آموزان كمك مي‌كنه هدفِ ادراكي‌شون رو از اول واضح كنن و به صورت صريح به نوعي اجرا مرتبطش كنن كه مي‌دونن با اين نوع ادراك مي‌خونه. وگرنه از طريقِ يك اجراي قرارداديِ ديگه ادراكي صورت مي‌گيره كه همه‌مون مي‌بينيم.