« هایکو | صفحه اصلی | پداگوژی – اکبر اکسیر »

ایمان یا بی‌ایمانی؟

هو

فرضیة مرا رها کنید. آنرا بدیگران وانهید. امّا قبول کنید که حتّا اگر مسیح کسی نبود جز شخصیتی در یک داستان بزرگ، صِرفِ همین واقعیت که موجودات بدون پَر و دوپایی که تنها میدانستند که نمیدانند، توانستند چنین داستانی را خیال کنند و به آن میل کنند، اعجاز بود (و بشکل معجزه‌آسایی پر رمز و راز)، اعجازی بهمان عظمتِ معجزة آن پسرِ خدای راستین که براستی تجسّد یافته است. این رمز و راز طبیعی و زمینی دَمی قدرتِ لرزاندن و نرم‌کردنِ دل غیرمذهبیها را از دست نمیدهد.
- اومبرتو اکو

چند وقتی است که نشر نی، ترجمة مکاتبات اومبرتو اکو (Umberto Eco) و کارلو ماریا مارتینی (Carlo Maria Martini) را در روزنامة معروف لا کوره‌را دلا سرا را چاپ کرده. اکو، – نویسنده و نشانه‌شناس مشهور ایتالیایی – در مقام فردی غیرمذهبی و کاردینال میلان، جناب مارتینی – که او را مهمترین فرد برای کسب مقام پاپ در آینده میدانند – همکلام شده‌اند تا در فضایی سرشار از احترام و دوستی، فارغ از هرگونه مچ‌گیری و انکار، امکان نزدیکی غیرمذهبیها و مذهبیها را فراهم آورند. چراکه بقول مارتینی "یافتن زمینة مشترک میان مردمان غیرمذهبی و دینداران بسیار مهم است. زیرا بر چنین زمینة مشترکی است که هر دو گروه میتوانند برای بهبود بشریّت، برای صلح و برای عدالت فعالیت کنند. "
کتاب، مجموعة چهار جفت مکاتبه است که پرسش اصلی را در سه تای آنها اکو طرح کرده و مارتینی تفکرات و اندیشه‌های خود را – نه بعنوان مقامی عالیرتبه در سلسله مراتب کلیسایی، که در مقام اندیشمندی مؤمن – در پاسخ نوشته. پرسش آخر را امّا مارتینی طرح میکند تا اکو بقول خودش احساس یابو بودن نکند. پرسش آخر دربارة پایه‌های اخلاق غیردینی طرح میشود و اینکه "انسان غیرمذهبی کجا به اشراق میرسد؟ " این پرسش بر خلاف پرسشهای قبلی – که از اپوکالیپس و روز واپسین، سقط جنین و مقام زن در مسیحیت سؤال میکنند – کلی‌تر است و بیشتر بیانگر اندیشه‌های دو اندیشمند.
بهر حال کتاب "ایمان یا بی‌ایمانی؟" با ترجمة علی اصغر بهرامی گرچه کم‌صفحه، امّا خواندنی است. طوریکه اگر کتاب را بخوانید، بقول هاروی کالس – مترجم انگلیسی کتاب – دلتان میخواهد بازهم مقولاتی از ایندست را مطالعه کنید و آرزو کنید کاش مارتینی و اکو به طیف گسترده‌تری از موضوعات بپردازند.
بنظرم، همینکه روشنفکری چون اکو – با سوابق مذهبی امّا اکنون با ذهنیتی غیرمذهبی – با کاردینالی – که علیرغم لباسهای فخیمش، مذهبیها و غیرمذهبیها را دو دسته انسان متفاوت نمیپندارد و هر سال مجمعی عمومی و پرازدحام برای بحث باز ترتیب میدهد – همکلام شده‌اند، ارزشمند است. حتّی بخشهایی از مکاتباتشان هم که به بحث اصلی نمیپردازند و تنها مقدمات را فراهم میکنند، خواندنی است.