« شبکه‌ها و سرمایة اجتماعی | صفحه اصلی | میزنم تا زنده هستم حرف حق »

دربارة روح مبتذل وبلاگ‌نویسی

هو

علیرضا دوستدار ِ عزیز – که ندیده‌امش؛ امّا ارادت ویژه‌ای به پدر و مادر فرهیخته‌اش دارم – چند روزی است که ترجمة مقاله‌اش دربارة ابتذال در وبلاگستان فارسی (بخش اوّل | بخش دوّم) را در وبلاگ فارسیش گذاشته. مقاله، گونه‌ای مشاهدة مشارکتی مردم‌شناسانه و زبان‌شناسانه در فضای سایبر است دربارة بحثی که چندی پیش دربارة ابتذال در وبلاگهای فارسی در گرفت. کار جدّی چندانی جز همین مقاله دربارة وبلاگهای فارسی ندیده‌ام. بجز چند نوشتة کوتاهی که علیرضا دوستدار در مقاله‌اش ارجاع داده، شاید «زبان فارسی در وبلاگهای فارسی» بهرام اشرف‌زاده و «وبلاگ: لابراتوار مجازی برای تمرین دموکراسی» دکتر مسرت امیرابراهیمی (هر دو در ویژه‌نامة وبلاگ دنیای کامپیوتر و ارتباطات – زمستان ۱۳۸۲) و همینطور بحثهای کلّی دکتر شکرخواه کارهای درخور توجّه دیگری است که میشناسم.
خلاصه اینکه از خواندن مقالة «روح مبتذل وبلاگ‌نویسی» لذّت بردم. علّت اصلی خوش آمدنم، بیشتر از اینکه مربوط به موضوع نوشته باشد، به نوع نگاه و روش تحلیل نویسنده مربوط میشود که بخوبی با دو مفهوم ژانر باختینی و هژمونی و همینطور نیم‌نگاهی به سرمایة فرهنگی بوردیو سعی در تحلیل موضوع دارد. بهرحال، خواندن مقاله را بشدّت توصیه میکنم. کار علیرضای دوستدار – که اکنون در هاروارد تحصیل میکند – ، نوشتة مهمی در حوزة زبانشناسی اجتماعی – و شاید درست‌تر باشد بگویم مردمشناسی زبان – در مطالعات فرهنگی فضای سایبر فارسی‌ست.

پی‌نوشت: بعنوان پیشنهادی نپخته و ایده‌ای خام، شاید نگاه کردن به وبلاگهای فارسی از منظر کارکردهای ایدئولوژیکشان و نگاه کردن دوباره به آنها از طریق آنچیزی که مراد فرهادپور نام ژنریک «اشعار سهراب سپهری» را (بدون هرگونه پیشداوری و قضاوت منفی) بر آنها مینهد، مفید باشد. از این منظر، شاید به همان مفهومی که در مقالة علیرضا دوستدار فرهیخته‌بازی نامیده شده، نزدیک شویم. مراد فرهادپور در مقالة «یادداشتی بر گفتار روشنفکری و کارکردهای ایدئولوژیک» تا اندازه‌ای کارکردهای گفتاری را که اگزیستانسیالیستی نامیده میشود – بعنوان عالمی گفتاری discursive universe – نشان داده است. راستش را بخواهید، الان درست نمیدانم چه ارتباطی بین تحلیل مقالة روح مبتذل وبلاگ‌نویسی و نوشتة فرهادپور وجود دارد؛ امّا بنظرم میآید ارتباطهایی هست.
صحبت به اینجا که رسید، به بهانه باید بگویم کتاب «زبان، منزلت و قدرت در ایران» ویلیام بی‌من را رضا ذوقدار ترجمه کرده. تمام کتاب را نخوانده‌ام؛ امّا از یکی دو بخشی – که بمناسبتی مجبور شدم و خواندم – خیلی لذّت بردم؛ نویسندة کتاب خیلی خوب به جنبه‌های اجتماعی زبان فارسی پرداخته.