« هنوز، اصلاح طلبم | صفحه اصلی | دربارة روح مبتذل وبلاگ‌نویسی »

شبکه‌ها و سرمایة اجتماعی

هو

دیروز به لطف دکتر ایمانی – استاد جامعه‌شناسی شهریمان – دکتر کیان تاجبخش – استاد دانشگاه نیوسکول – یکی دو ساعتی مهمان کلاسمان بود. دکتر تاجبخش نویسندة کتاب The Promise of the City: Space, Identity, and Politics in Contemporary Social Thought است و آنطور که فهمیدم، مهندسی عمران دارد و فوق لیسانس اقتصاد با گرایش توسعة شهری و دکترای جامعه‌شناسی شهری.
بحث دکتر تاجبخش در کلاس، پیامدهای شهری شدن بود و ناظر به کار کلود فیشر که به نوعی تئوری کلاسیک جامعه‌شناسی شهری را – که میگوید حرکت از جامعة روستایی به جامعة شهری مترادف با کاهش همبستگی است – زیر سؤال میبرد. کل بحث هم با استفاده از مفهوم شبکه‌های اجتماعی و ویژگیهای تعامل کنندگان پیش رفت.
بنظر من تأکید بر شبکه‌های اجتماعی در هر بررسی شهری، تأکیدی بسیار زیرکانه و درست است. اگر بخواهیم با دید اجتماعی به شهر بپردازیم، شبکه‌های اجتماعی ابزاری بسیار توانمند است. باز در دید من، اهمیت مفهوم شبکة اجتماعی – به عنوان ابزار پژوهش – در این است که خیلی سریع به «سرمایة اجتماعی» میرسد و با انواع دیگر سرمایه (سرمایة اقتصادی، فرهنگی و نمادین) مرتبط میشود. ضمن اینکه باز خیلی راحت با نتایج و کارکردهای سرمایة اجتماعی (نظیر مشارکت، بده بستان، اعتماد – این یکی خیلی اهمیت دارد – ، هنجارهای اجتماعی،‌ منابع مشترک و عمل گرایی) ارتباط پیدا میکند و درست همین جاهاست که بوردیو اهمیت پیدا میکند؛ کلمن مطرح میشود و اندیشه‌های فوکویاما (خصوصاً در مورد اعتماد) طرح میگردد.
خلاصه اینکه مباحث جلسة دیروز خیلی مفید بود و یکبار دیگر – دست کم به من یکی – اثبات کرد که تمرکز بر مفهوم شبکه‌های اجتماعی و سرمایة اجتماعی ارزشمند است. بهمین خاطر هم سهم خودم را در مقالة گروهی درس جامعه‌شناسی شهری (دربارة آلودگی محیطی) که به ارتباط فرهنگ و آلودگی میپردازد با چنین مسایلی پیش میبرم. بنظر میآید که بخشی از مسألة آلودگی محیطی در شهرها به معمای عمل جمعی و مسألة اعتماد ارتباط دارد و همین بهانة خوبی است برای شروع چند صفحه‌ای که میخواهم بنویسم.