« پنج برش از "مدیحه ای برای ابراهیم" | صفحه اصلی | گلها و خارها »

بصیرت پس از وعظ

هو

(1)
مطلبی را که احسان دربارة نقّاشیهای گوگن نوشته، دوست دارم. وقتی که نوشته را میخواندم و به این عبارت رسیدم که " گوگن میگذارد تا آنان [مردم برتون] – آن چنان که هست – بی واسطه در اعتقاد خویش حاضر باشند و این گونه ایمان قلبی آنها را می ستاید." یاد قطعه ای از "سرگشتة راه حق" نیکوس کازانتزاکیس افتادم.

(2)

عنوان یکی از تابلوهای گوگن – که کُشتی یعقوب و فرشته را نشان میدهد – vision after sermon – یا آنطور که احسان بسیار زیبا ترجمه کرده – "بصیرت پس از وعظ" است. به نظرم، گوگن در تابلو، مردم برتون را نشان داده که مثلاً یکشنبه روزی پس از شنیدن "وعظ" و گوش سپردن به داستان کُشتی یعقوب در کلیسا توانسته اند ماجرا را با چشمان خود و "بصیرت" حاصل از روشن ضمیری و ایمانشان، ببینندو به نظاره بنشینند.

(3)
برگردم به بخش مورد نظرم در "سرگشتة راه حق" که به موضوع تابلوی گوگن مربوط است. در جایی از کتاب، فرانسوا برای آنتوان – یکی از پیروان تازه اش – خاطره ای تعریف میکند:
گوش بده فرزندم! هنگامیکه کودک بودم هرسال عید پاک در مراسم رستاخیز مسیح شرکت میکردم. عیسویها کنار قبر حضرت عیسا جمع میشدند و با نومیدی به خاک میکوفتند و در همان حال که مشغول زاری بودیم ناگهان سنگ شکافته میشد و مسیح از درون قبر بیرون میجست و در حالیکه پرچم سفیدش را در دست داشت به ما لبخند میزد و بسوی آسمان صعود میکرد. یک سال یکی از علمای علوم الهی دانشگاه بولونی بر منبر کلیسا رفت و به تفصیل دربارة رستاخیز به تفسیر پرداخت. سخنرانی پایان ناپذیرش همة ما را دچار سردرد کرده بود و درست همان سال، تنها سالی بود که سنگ قبر شکاف نخورد و ما به هیچ وجه شاهد رستاخیز نشدیم.

(4)
خلاصه اینکه، نام تابلوی گوگن و این بخش سرگشتة راه حق را که کنار هم میگذارم، موضوع تابلو را بهتر میفهمم.

(5)
این را هم بگویم که شاید خیلی جالب نباشد که در "راز" نان قرضِ دوستانم بدهم و برعکس. امّا باید اعتراف کنم که وقتی نوشتة احسان را خواندم، خیلی خوشحال شدم. قضیة "مسیح گوگن" هم به سه هفتة پیش برمیگردد. بعد از اینکه یادداشت تراژدی مکالمه را نوشتم، احسان برایم نامه ای نوشت و نقاشی مسیح زرد را پیوست کرد. بعد، خواستم که برایم دربارة "مسیح زرد" بنویسد و بگوید که چه چیزی را در نقّاشی میپسندد و اصولاً چه میبیند. به دید بصری احسان اطمینان دارم؛ مطلبی را که شبی در ماشین دربارة "نورهای شب" گفت، هنوز به خاطر دارم – امّا بازگویش نمیکنم تا شاید خودش درباره اش بنویسد. اوّل، احسان موضوع نوشتن مطلب را جدی نگرفت؛ ولی کوتاه نیامدم، تا اندک اندک او کوتاه آمد و نوشت. هفتة قبل، احسان اینجا – پیش من – بود و مطلب را با تصاویر فراوانش در راز گذاشتیم؛ تجربة خوبی بود. دست کم برای من.

(6)
نوشتن یادداشت احسان، تقریباً همزمان شد با دو نوشته ای که امیرمسعود برایم فرستاد تا نظرم را بگویم. بعد از مدتها توانستم چیزی هم از او – که نوشته هایش را جداً دوست دارم – بخوانم. قول امیرمسعود برای نوشتن یادداشتی در "راز" هم البته قدیم است...

(7)
خلاصه اینکه خوشحالم دوستانی دارم که خوب میندیشند و البته – برایم مهم است – مینویسند. نوشته های آنها را به بسیاری نوشته های نویسندگان نامی دیگر ترجیح میدهم و میخوانم و لذّت میبرم.